Zwalczanie chwastów w produkcji ekologicznej

dr inż. Janusz Urbanowicz, IHAR – PIB, Oddział w Boninie

 W ekologicznym systemie produkcji rolnej cała technologia oparta jest na postępie biologicznym oraz na stosowaniu wszystkich metod zwalczania agrofagów, z wyłączeniem stosowania nawozów mineralnych i pestycydów. Według opinii ekologów ziemniak uważany jest za jedną z najtrudniejszych roślin do ekologicznego systemu uprawy. Związane jest to z dużym zagrożeniem ze strony chwastów, chorób i szkodników. Z drugiej strony, uprawa ziemniaka jest pożądana w tym systemie, gdyż ziemniak, przez odchwaszczające działanie (duża liczba zabiegów uprawowych) pozostawia stanowisko niemal wolne od chwastów.

Problematyka związana z zachwaszczeniem wynika z faktu, że ziemniak jest rośliną o dużej wrażliwości na zachwaszczenie, a jest to związane z jego powolnym początkowym rozwojem oraz technologią uprawy (szeroka rozstawa rzędów). Czas od posadzenia do zwarcia rzędów jest wystarczająco długi (od 25 nawet do 50 dni), by chwasty mogły rozwijać się w komfortowych warunkach (brak konkurencji). Bardzo ważnym elementem ograniczającym zachwaszczenie w ziemniaku, jest staranne przygotowanie stanowiska pod jego uprawę. Zwalczanie chwastów powinno rozpocząć się już między sprzętem przedplonu, a orką przedzimową oraz wiosną, w czasie przygotowania gleby do sadzenia. Skład gatunkowy chwastów w dużym stopniu uzależniony jest od intensywności zabiegów uprawowych w całym płodozmianie.

Przykłady dominujących gatunków chwastów występujących w ziemniaku

Bezpośrednie zwalczanie chwastów w ziemniaku w ekologicznym systemie uprawy polega na metodzie mechanicznej, która w skrócie polega na wykorzystaniu do pielęgnacji narzędzi pielęgnacyjnych, np. bron, opielaczy, obsypników. Bardzo często może to powodować utrudnienia wynikające głównie z przebiegu warunków pogodowych. Najlepsze efekty zwalczania chwastów są widoczne podczas suchej, słonecznej pogody. Najwyższą skuteczność tej metody można zaobserwować, gdy chwasty znajdują się w fazie siewek (od 95 do 98 % skuteczności), natomiast w pełni wschodów, skuteczność zwalczania chwastów spada do około 45–60%. W warunkach suchej pogody odstęp między poszczególnymi zabiegami nie powinna przekraczać od 6 do 8 dni, a liczba zabiegów od posadzenia do wschodów może wynosić nawet od 3 do 6.

Po wschodach ziemniaka zmniejszają się możliwości przeprowadzenia mechanicznych uprawek przez rozwój roślin ziemniaka, najczęściej wykonuje się od 2 do 3 zabiegów za pomocą obsypnika z elementami spulchniającymi i niszczącymi chwasty. Wszystkie uprawki mechaniczne powinny być zakończone do momentu zwarcia międzyrzędzi, by nie uszkadzać roślin ziemniaka i nie doprowadzić do przenoszenia chorób bakteryjnych i wirusowych na zdrowe rośliny. Ze względu na zaawansowane w rozwoju rośliny ziemniaka działają one głównie na dolne części redliny i są znacznie mniej skuteczne od zabiegów wykonywanych przed wschodami roślin i dodatkowo powoduje ugniatanie międzyrzędzi. Na plantacjach nawożonych obornikiem może dochodzić do silnego zachwaszczenia wtórnego, co wpływa na wielkość plonu bulw.