Stanowisko w zmianowaniu i przygotowanie gleby pod uprawę ziemniaka

dr inż. Cezary Trawczyński, IHAR-PIB Oddział Jadwisin

Ziemniak wymaga właściwego przygotowania pola i wnoszenia oprócz nawozów mineralnych również naturalnych lub organicznych. Dopuszczalny udział ziemniaka w zmianowaniu powinien wynosić od 20 do 33% (3-5 lat przerwy w uprawie na tym samym polu). Związane jest to z niebezpieczeństwem występowania szeregu agrofagów, w tym kwarantannowych oraz chorób pochodzenia bakteryjnego i grzybowego.

Stanowisko w zmianowaniu

Najlepszym przedplonem dla ziemniaka są wieloletnie rośliny bobowate, np. koniczyny, lucerna lub ich mieszanki z trawami oraz jednoroczne rośliny bobowate (na glebach lżejszych seradela, wyka ozima, peluszka, łubin żółty, a na glebach cięższych wyka jara, groch, bobik, łubin wąskolistny i biały). Dobre przedplony stanowią trawy w uprawie polowej, buraki oraz zboża, ale uzupełnione uprawą międzyplonów, szczególnie z roślin bobowatych. W praktyce najczęściej ziemniaki uprawiane są po roślinach zbożowych, które określane są jako stanowisko średnie. Nie należy uprawiać ziemniaków po kukurydzy, głównie z uwagi na powolny rozkład zdrewniałych resztek pożniwnych.

Wymagania glebowe

Ziemniak powinien być uprawiany na glebach będących w dobrej kulturze, z uregulowanymi stosunkami powietrzno-wodnymi, możliwie głęboką miąższością warstwy ornej (50-60 cm), o zawartości próchnicy powyżej 2% i średniej zasobności w składniki pokarmowe, o odczynie lekko kwaśnym (dla gleb lekkich pH w KCl 5,5; dla gleb średnich 6,5), wolnych od chwastów jednoliściennych (perzu właściwego i chwastnicy jednostronnej) oraz dwuliściennych (ostrożnia polnego i komosy białej), pozbawionych kamieni.

Pożniwne zabiegi uprawowe

Ziemniak wymaga gleby spulchnionej, co można osiągnąć przez racjonalne stosowanie zabiegów uprawowych już po zbiorze przedplonu. Gdy przedplonem były zboża pierwszym zabiegiem powinno być wykonanie podorywki na głębokość 8-10 cm, najlepiej połączonej z bronowaniem. Jeżeli przyorywana jest słoma to można wykonać głębszą podorywkę, do 15 cm. Na glebach wolnych od perzu zabiegi pielęgnacyjne po podorywce powinny sprowadzać się do 3-krotnego bronowania w odstępach około 2-tygodniowych. Na polach zaperzonych pożniwne zabiegi uprawowe powinny obejmować zwalczanie tego chwastu: mechaniczne (np. kilkukrotne zastosowanie kultywatora o zębach sprężynowych i przyoranie wysuszonych rozłogów orką przedzimową), mechaniczno-chemiczne (wykonanie podorywki z bronowaniem, a po wschodach perzu w fazie 4-6 liści zastosowanie herbicydu - graminicydu) lub chemiczne (zastosowanie herbicydu na rozwijające się na ściernisku zielone części perzu). Po roślinach późniejszego zbioru (strączkowe, okopowe) zestaw uprawek pożniwnych można ograniczyć do wykonania podorywki lub kultywatorowania czy talerzowania z bronowaniem.

Jesienne zabiegi uprawowe

Jesienią należy kontynuować zabiegi pielęgnacji mechanicznej, powinno się zastosować nawozy fosforowo-potasowe oraz organiczne czy naturalne. Na koniec należy wykonać orkę przedzimową na głębokość 20-25 cm. Ziemię trzeba pozostawić na zimę w ostrej skibie, ale na glebie cięższej wskazane jest wyrównanie pola, gdyż gleba szybciej i równomierniej przesycha wiosną. Orkę przedzimową z jednoczesnym przyoraniem obornika lub międzyplonu należy wykonać z przedpłużkiem, co zapewni lepsze ich przykrycie. Kierunek orki przedzimowej powinien być prostopadły do kierunku sadzenia bulw.

Wiosenne zabiegi uprawowe

Rozpoczęciem zabiegów wiosennych powinno być bronowanie (gleba lekka) lub włókowanie (gleba średnia i ciężka), przed którymi najlepiej wysiać nawozy mineralne fosforowo-potasowe, jeżeli nie zastosowano ich jesienią. Dalsze przygotowanie roli przed sadzeniem i wymieszanie nawozu należy przeprowadzić agregatem uprawowym składającym się z kultywatora gęstośladowego spulchniającego glebę na głębokość 15 cm i wału strunowego zagęszczającego glebę na głębokość 2-3 cm. Narzędziem przygotowującym glebę przed sadzeniem, szczególnie na glebach lżejszych może być też kultywator zagregatowany z broną zębową, a na glebach zwięźlejszych brona wahadłowa lub wirnikowa. Na kilka dni przed sadzeniem należy zastosować agregat uprawowy w połączeniu z narzędziem wyrównującym pole, co poprzedzone powinno być wysiewem nawozów azotowych.

Stosowanie zalecanych zabiegów uprawowych z użyciem odpowiednich narzędzi oraz wprowadzenie masy organicznej i nawozów mineralnych warunkuje utrzymanie struktury gruzełkowatej i żyzności gleby, co przyczynia się bezpośrednio do wzrostu plonu i poprawy jakości bulw.