Technologia sadzenia ziemniaków – zalecenia agrotechniczne

dr inż. Cezary Trawczyński, IHAR-PIB Oddział Jadwisin

Podstawą uzyskania wysokich i stabilnych plonów ziemniaka jest użycie kwalifikowanych sadzeniaków oraz odpowiednie ich przygotowanie. Sadzeniaki ziemniaka stosowane w produkcji towarowej powinny znajdować się w stopniach kwalifikacji C_A lub C_B, które pozwalają na dalszą ich reprodukję w gospodarstwie jeszcze przez 2-4 lata.

Wczesnowiosenne przygotowanie sadzeniaków

Polega na ich przebraniu, a następnie pobudzeniu lub podkiełkowaniu (uprawa ziemniaków na wczesny zbiór). Pobudzanie jest zabiegiem prostym i polega na umieszczeniu bulw luzem lub w workach na okres 2-3 tygodni w pomieszczeniu o temperaturze około 12^oC, bez konieczności dostępu światła. Po tym okresie w zagłębieniach oczek powinny pojawić się kiełki długości 1-2 mm, co nie powoduje ich obłamania przy sadzeniu. Zabiegiem trudniejszym do przeprowadzenia jest podkiełkowywanie. Zabieg ten trwa, w zależności od odmiany i przewidywanego terminu zbioru 4-8 tygodni. Im wcześniejszy termin zbioru ziemniaków, tym podkiełkowywanie sadzeniaków powinno być dłuższe. Podkiełkowywanie bulw powinno odbywać się w skrzynkach ażurowych w pomieszczeniu o temperaturze ok. 15^oC z dostępem do światła przez 10-12 godzin na dobę, co wymusza stosowanie sztucznego doświetlania oraz przy wilgotności powietrza ok. 80%, co uzasadnia umieszczenie w pomieszczeniu, np. nawilżacza powietrza lub otwartych pojemników z wodą. Prawidłowo podkiełkowane sadzeniaki powinny mieć kiełki długości do 2 cm, które powinny być grube i intensywnie zabarwione.

Zaprawianie bulw

Dodatkowym zabiegiem przygotowującym bulwy do sadzenia jest ich zaprawianie, co zapobiega porażaniu roślin ziemniaka głównie przez rizoktoniozę, chorobę grzybową rozwijającą się na roślinach ziemniaka już od kiełkowania bulw (gnicie kiełków), co ma miejsce szczególnie w okresie chłodnej i wilgotnej wiosny. Skuteczną metodą chroniącą przed porażeniem rizoktoniozą jest zaprawianie bulw preparatami chemicznymi lub biologicznymi. Zabieg ten najlepiej wykonać metodą oprysku drobnokroplistego przy użyciu zaprawiarek montowanych na sadzarce. Ogólnie zaprawianie sadzeniaków jest zalecane dla wszystkich kierunków produkcji z wyłączeniem uprawy ziemniaków na wczesny zbiór, co może opóźnić wschody roślin.

Wysadzanie bulw

Największy wpływ na gęstość sadzenia, a przez to uzyskanie pożądanej struktury plonu bulw ma wielkość sadzeniaka. W praktyce sadzeniaki dzieli się na 3 wielkości w zależności od ich średnicy i masy: małe (o średnicy 30-40 mm i masie 40 g), średnie (o średnicy 40-50 mm i masie 70 g) i duże (o średnicy 50-60 mm i masie 110 g). Im większe zróżnicowanie wielkości sadzeniaków w partii tym trudniejsze jest utrzymanie dokładności sadzenia, stąd najlepiej, jeżeli zróżnicowanie w partii nie jest większe niż 20 mm. Odpowiednia struktura bulw w plonie jest wyznacznikiem ich przydatności do określonego kierunku produkcji.

Głębokość sadzenia

Głębokość sadzenia powinna być taka, aby główna masa części podziemnej rośliny znajdowała się w warstwie ornej. Zbyt płytkie umieszczenie sadzeniaka może powodować niebezpieczeństwo zazielenienia bulw, natomiast zbyt głębokie przyczynić do wzrostu uszkodzeń mechanicznych bulw podczas zbioru. Głębokość sadzenia powinna odpowiadać średnicy sadzeniaka powiększonej o 1-2 cm, mierząc od wyrównanej powierzchni roli przed sadzeniem.

Szerokość międzyrzędzi

Kolejnym parametrem decydującym o jakość produkowanych bulw jest szerokość międzyrzędzi, która powinna wynikać z rozstawy kół ciągnika i towarzyszących maszyn. W związku ze wzrostem wymagań jakościowych w stosunku do bulw przeznaczonych do przetwórstwa spożywczego jak i jadalnych należy dążyć do zwiększonej szerokości międzyrzędzi, co obecnie wynosi od 75 cm do 90 cm. Związane jest to między innymi z ograniczeniem ugniatania systemu korzeniowego oraz rozwijających się stolonów i bulw przez koła ciągnika i maszyny, zapewnieniem większej masy gleby dla rozwoju części podziemnej rośliny, ograniczeniem zazielenienia, deformacji i uszkodzeń mechanicznych bulw czy zmniejszeniem podatności redlin na deformacje i rozmywanie podczas nawadniania plantacji. Dokładne wykonanie sadzenia jest podstawowym warunkiem prawidłowego wykonania dalszych zabiegów, a głównie mechanicznych zabiegów pielęgnowania.

Termin sadzenia

W Polsce funkcjonuje podział na 4 rejony, od południowego, w którym optymalny termin sadzenia stanowi II dekada kwietnia do północnego, gdzie optymalnym terminem sadzenia jest III dekada kwietnia i I dekada maja. Głównym wyznacznikiem terminu sadzenia jest temperatura gleby, która na głębokości 10 cm, powinna wynosi 6-8^oC. Zbyt wczesne sadzenie może być przyczyną porażenia roślin przez rizoktoniozę, a opóźnione w stosunku do zalecanego przesuwa wegetację na okres mniej sprzyjających warunków klimatycznych i większego zagrożenia zarazą ziemniaka.